Onycholiza (onycholisis) jest zjawiskiem oddzielenia się płytki paznokciowej od łożyska. Najczęściej paznokieć oddziela się od wolnego brzegu w kierunku macierzy lub bocznie. Oddzielona płytka jest jasna, bywa żółtawa lub biaława, unosi się w górę przez co tworzy się wolna przestrzeń, w której zbiera się keratyna.

Drugim zjawiskiem o podobnej nazwie jest fotoonycholiza. Charakteryzuje się ona oddzieleniem i spełzaniem płytki paznokciowej na skutek przyjmowania leków o działaniu fototoksycznym, tzn. zwiększających wrażliwość skóry na działanie promieniowania UV. Płytka paznokcia jest przepuszczalna dla promieniowania UV, dlatego osoby przyjmujące takie leki doustnie powinny mocno chronić się przed UV.

Wracając do popularnej onycholizy, przeanalizujmy przyczyny jej powstawania. Jest wiele czynników prowadzących do odklejenia się płytki paznokciowej. Niestety bagatelizując problem, możemy nabawić się zakażania bakteryjnego lub grzybiczego, ponieważ uszkodzona płytka otwiera wrota dla wszelkich drobnoustrojów.

Przyczyny powstania onycholizy:

1. Urazy (najczęstsza z przyczyn, nawet niewielki uraz może spowodować odklejenie się płytki)

• Uraz ostry – uderzenie
• Uraz przewlekły – w skutek noszenia ciasnego obuwia, posiadania zbyt długich paznokci u stóp, uprawiania sportu

2. Kosmetyki (oraz inne substancje chemiczne)

• Wszelkie lakiery do paznokci i zmywacze (hybrydy, aceton, obecność formaldehydu)
• Materiały do rekonstrukcji paznokci

3. Zakażenia skóry i paznokci

• Grzybicze: dermatofity, drożdżaki, grzyby pleśniowe
• Bakteriami: pałeczka ropy błękitnej, gronkowiec
• Wirusami: HPV, HHV

4. Schorzenia skóry

• Łuszczyca – paznokcie łuszczycowe
• Liszaj płaski
• AZS – atopowe zapalanie skóry
• Kontaktowe zapalenie skóry
• Rogowce – keratodermie dłoniowo – podeszwowe

5. Nadmierna wilgotność

• Nadpotliwość stóp
• Noszenie nieprzewiewnego (okluzyjnego) obuwia
• Długotrwały, powtarzający się kontakt z wodą

6. Stosowanie leków (nie dotyczy fotoonycholizy):

• Leki immunosupresyjne
• Leki przeciwnowotworowe
• Retinoidy

7. Stosowanie leków fototoksycznych i ekspozycja na UV:

• W tym: tetracyklina, estrogeny, niesteroidowe leki przeciwzapalne

8. Schorzenia ogólnoustrojowe:

• Cukrzyca
• Choroby tarczycy
• Choroby obwodowe
• Choroby tkanki łącznej

9. Niedobory witamin i żelaza
10. Łagodne guzy łożyska paznokcia:

• Ziarniak naczyniowy
• Włókniak twardy

11. Złośliwe guzy łożyska paznokcia:

• Czerniak
• Rak kolczystokomórkowy
• Choroba Bowena

12. Niekiedy naturalny stan fizjologiczny – ciąża

Niezależnie od przyczyny powstania onycholizy ważne jest leczenie choroby podstawowej, eliminacja elementu drażniącego, w przypadku stwierdzenia etiologii zakaźnej – zastosowanie antybiotykoterapii i/lub leków miejscowo lub doustnie.

Wskazane jest również postępowanie podologiczne. Podolog bierze czynny udział w eliminacji onycholizy poprzez regularne obcinanie paznokci i oczyszczanie łożyska, aby nowy paznokieć mógł bez problemów wyrosnąć i „przykleić” się na nowo. Czas takiej terapii jest uzależniony od wielkości onycholizy,  jednak należy pamiętać, że paznokcie u stóp rosną wolniej i ważna jest tu systematyczność i cierpliwość ze strony pacjenta.